Πολλά τρέχοντα μοντέλα συναισθημάτων δηλώνουν ότι τα συναισθήματα συνδέονται με τις προτροπές να ενεργούμε με συγκεκριμένους τρόπους. (Frijda, 1986, Frijda, Kuipers, & Schure, 1989; Keltner, & Gross, 1999). Για παράδειγμα, ο θυμός μπορεί να δημιουργήσει την ανάγκη για επίθεση, ο φόβος την ανάγκη να αποφύγουμε ή να ξεφύγουμε, η αηδία την ανάγκη να αποβάλλουμε, να διώξουμε μακριά κλπ. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι οι τάσεις μας για δράση εξαρτώνται από την κατάσταση μέσα στην οποία βρισκόμαστε (Barrett, 2006). Ο φόβος, για παράδειγμα, μπορεί να δημιουργήσει την επιθυμία να το σκάσουμε, αλλά και την επιθυμία να πάρουμε το αυτοκίνητο και να τρέξουμε στο νοσοκομείο να δούμε έναν φίλο που είχε ένα ατύχημα. Έτσι και ο θυμός μπορεί να οδηγήσει σε μια έντονη επιθυμία να τσιρίξουμε, αλλά μπορεί επίσης να δημιουργήσει την επιθυμία να απομακρυνθούμε ήσυχα και σιωπηλά. Παρόλο που οι άνθρωποι δεν ενεργούν απαραίτητα με αυτές τις προτροπές, ωστόσο οι ιδέες σχετικά με τις πιθανές πορείες δράσης περιορίζονται πολύ όταν είναι παρούσες. Όταν οι άνθρωποι ακολουθούν αυτές τις προτροπές, πριν συνειδητά αποφασίσουν να το κάνουν, μιλάμε για παρορμητική συμπεριφορά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η συμπεριφορά είναι το άμεσο αποτέλεσμα του συναισθήματος και όχι της εκούσιας επιλογής του ατόμου (Strack & Deutsch, 2004). Η παρορμητική συμπεριφορά μπορεί να θεωρηθεί ως αντίθετη από την αυτόνομη, την αυτορυθμιζόμενη συμπεριφορά κατά την οποία το άτομο συνειδητά κάνει επιλογές και αναλαμβάνει την ευθύνη για τις πράξεις του. Σύμφωνα με την Fredrickson (1998), τα θετικά συναισθήματα διαφέρουν από τα αρνητικά συναισθήματα ως προς τις τάσεις για δράση που προκαλούν. Υποστηρίζει ότι τα θετικά συναισθήματα είναι λιγότερο επιτακτικά από τα αρνητικά συναισθήματα σχετικά με τις συγκεκριμένες ενέργειες που πρέπει να γίνουν. Τα θετικά συναισθήματα διευρύνουν το ρεπερτόριο των πράξεων που προκύπτουν από στιγμιαίες σκέψεις. Οι εμπειρίες θετικών συναισθημάτων προτρέπουν τα άτομα να απορρίψουν τα αυτόματα (καθημερινά) σενάρια συμπεριφοράς και να ακολουθήσουν καινοτόμες, δημιουργικές και συχνά μη δοκιμασμένες διαδρομές σκέψης και δράσης. Με άλλα λόγια τα θετικά συναισθήματα δημιουργούν περισσότερο χώρο για επιλογή και εισάγουν μια τάση να εξερευνήσουμε νέες επιλογές. Αυτό έχει βρεθεί ότι έχει σημαντικές συνέπειες στην ευεξία. Μέσω της εξερεύνησης νέων ιδεών ή νέων δράσεων, ο άνθρωπος χτίζει τις δεξιότητες και τα αποθέματά του, τα οποία θα μπορούσαν να είναι σωματικά, κοινωνικά ή / και πνευματικά. Αυτό θα γίνει το κέντρο αποθεμάτων του, το οποίο μπορεί να προσεγγίσει αργότερα για να βοηθηθεί στην αντιμετώπιση μιας δύσκολης κατάστασης και αυτό οδηγεί σε μεγαλύτερη ανθεκτικότητα. Έτσι, με την πάροδο του χρόνου, τα θετικά συναισθήματα μπορούν να προωθήσουν θετική προσωπική ανάπτυξη τόσο από την άποψη των θετικών εμπειριών όσο και από την άποψη της ανθεκτικότητας. Αυτή η άσκηση έχει στόχο να αυξήσει την ευαισθητοποίησή μας σχετικά με τη διαφοροποίηση των τάσεων για δράση που προέρχονται από θετικά και από αρνητικά συναισθήματα. Σας προσκαλεί να αναγνωρίσετε τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνεστε στα συναισθήματα.
Μέρος 1: Τάσεις για δράση που προέρχονται από αρνητικά συναισθήματα
1. Για να ξεκινήσετε, κλείστε απαλά τα μάτια σας και θυμηθείτε μια πρόσφατη στιγμή όπου βιώσατε ένα δύσκολο συναίσθημα ... Ίσως ήσασταν αγχωμένος/η για μια παρουσίαση, ή χάσατε μια σημαντική προθεσμία, ή είχατε έναν καυγά με έναν φίλο/η ... [20 δευτερόλεπτα] 2. Όπως μπορείτε καλύτερα, επαναφέρετε αυτή τη δύσκολη στιγμή. Κάντε εικόνα το πού είστε, με ποιον είστε αν είναι κάποιος μαζί σας, τι κάνετε ... [30 δευτερόλεπτα] 3. Φέρτε στο μυαλό σας και κάντε εικόνα τον εαυτό σας ακριβώς όπως βρίσκεστε σε αυτή τη δύσκολη στιγμή ... [20 δευτερόλεπτα] 4. Και τώρα, παρατηρήστε οποιαδήποτε αισθήματα ή συναισθήματα που συνδέονται με αυτή τη δυσκολία ... Εντοπίστε το ισχυρότερο αίσθημα ή συναίσθημα και παρατηρήστε πού αυτό φαίνεται να βρίσκεται στο σώμα σας ... [20 δευτερόλεπτα] 5. Αν μπορείτε, δώστε σε αυτό το αίσθημα ή συναίσθημα ένα όνομα, για παράδειγμα, άγχος, ενοχή, ντροπή ... [20 δευτερόλεπτα] 6. Τώρα, παρατηρήστε τι θέλετε να κάνετε τώρα, απαντώντας σε αυτό το αίσθημα ή το συναίσθημα. Αγνοήστε τι πραγματικά κάνατε εκείνη την εποχή και μείνετε σε αυτήν την φανταστική στιγμή. Υπάρχει κάποια ώθηση να ενεργήσετε με έναν συγκεκριμένο τρόπο; Υπάρχει κάποια αίσθηση από να θέλετε να ξεφύγετε, να αποδράσετε; Ή μήπως υπάρχει η αίσθηση ότι θέλετε να μείνετε εδώ σε αυτή την κατάσταση; [30 δευτερόλεπτα] 7. Τώρα, αφήστε αυτή τη στιγμή να περάσει. Αφήστε τη δυσκολία, τα σχετικά αισθήματα και συναισθήματα, και όταν είστε έτοιμοι, ανοίξτε απαλά τα μάτια σας. ■ Πώς ήταν αυτή η εμπειρία για σας; Τι παρατηρήσατε; ■ Τι θέλατε να κάνετε σε απάντηση αυτής της δύσκολης εμπειρίας; Ποια ήταν η τάση σας για δράση;
Μέρος 2: Τάσεις για δράση που προέρχονται από θετικά συναισθήματα
1. Κλείστε απαλά τα μάτια σας ξανά και θυμηθείτε μια πρόσφατη στιγμή που βιώσατε ένα θετικό συναίσθημα ... Ίσως να είχατε μια σημαντική επιτυχία στην εργασία σας, να περάσατε χρόνο με έναν αγαπημένο/η σας ή να μαγειρέψατε κάτι καινούργιο και νόστιμο για τους φίλους σας ... [20 δευτερόλεπτα] 2. Όσο καλύτερα μπορείτε, βάλτε τον εαυτό σας πίσω σε αυτό το ευχάριστο χρονικό διάστημα. Κάντε εικόνα το πού είστε, με ποιον είστε αν είναι κάποιος μαζί σας, τι κάνετε ... [30 δευτερόλεπτα]
3. Φέρτε στο μυαλό σας και κάντε εικόνα τον εαυτό σας ακριβώς όπως βρίσκεστε σε αυτή την ευχάριστη στιγμή ... [20 δευτερόλεπτα]
4. Και τώρα, παρατηρήστε οποιαδήποτε αισθήματα ή συναισθήματα που συνδέονται με αυτή την εμπειρία ... Εντοπίστε το ισχυρότερο αίσθημα ή συναίσθημα και παρατηρήστε πού αυτό φαίνεται να βρίσκεται στο σώμα σας ... [20 δευτερόλεπτα]
5. Αν μπορείτε, δώστε σε αυτό το αίσθημα ή συναίσθημα ένα όνομα, για παράδειγμα, χαρά, υπερηφάνεια, ευτυχία ... [20 δευτερόλεπτα] 6. Τώρα, παρατηρήστε τι θέλετε να κάνετε τώρα απαντώντας σε αυτό το αίσθημα ή το συναίσθημα. Αγνοήστε τι πραγματικά κάνατε εκείνη την εποχή και μείνετε σε αυτήν την φανταστική στιγμή. Υπάρχει κάποια ώθηση να ενεργήσετε με έναν συγκεκριμένο τρόπο; Υπάρχει κάποια αίσθηση ότι θέλετε να ξεφύγετε ή να αποφύγετε κάτι; Ή μήπως υπάρχει η αίσθηση ότι θέλετε να μείνετε εδώ σε αυτή την κατάσταση; [30 δευτερόλεπτα] 7. Τώρα αφήστε αυτή τη στιγμή να περάσει και επιστρέψετε στο δωμάτιο. Όταν είστε έτοιμοι, ανοίξτε απαλά τα μάτια σας.
■ Πώς ήταν αυτή η εμπειρία για σας; Τι παρατηρήσατε; ■ Τι θέλατε να κάνετε σε απάντηση αυτής της θετικής εμπειρίας; Ποια ήταν η τάση δράσης; Πώς αυτό διέφερε από το πρώτο σενάριο;
Τι χρήσιμες πληροφορίες αποκομίσατε από τα δυο στάδια της άσκησης;
Comments